Koszty produkcyjne – czym są i co w nie wchodzi?

Koszty produkcyjne to podstawa do ustalania cen i marż. Ich znajomość pomoże Ci podejmować trafniejsze decyzje biznesowe i unikać kosztownych błędów. Jednak czym dokładnie są koszty produkcyjne, co wchodzi w ich skład i jakie elementy, choć wydają się podobne, w rzeczywistości nie należą do tej kategorii? Jeśli prowadzisz firmę, planujesz ją założyć lub po prostu chcesz lepiej zrozumieć mechanizmy finansowe związane z produkcją, ten artykuł jest dla Ciebie.

Czym są koszty produkcyjne?

Koszty produkcyjne to wszystkie wydatki, które przedsiębiorstwo ponosi w związku z wytwarzaniem dóbr. Są one podstawą funkcjonowania każdej działalności gospodarczej zajmującej się produkcją, ponieważ wpływają na ostateczny koszt wytworzenia produktu oraz jego cenę na rynku.

Na koszty produkcyjne składają się zarówno bezpośrednie wydatki związane z samym procesem produkcji, jak i pośrednie nakłady konieczne do utrzymania funkcjonowania zakładu. W zależności od charakteru firmy i jej modelu biznesowego struktura kosztów produkcyjnych może się różnić.

Koszty bezpośrednie i pośrednie produkcji

Koszty produkcyjne dzielą się na dwie główne grupy: koszty bezpośrednie produkcji i koszty pośrednie produkcji. Aby dokonać poprawnej analizy kosztów, trzeba wziąć pod uwagę obie te kategorie.

Koszty bezpośrednio produkcyjne

Koszty bezpośrednie produkcji to wszystkie wydatki, które można jednoznacznie przypisać do konkretnego produktu lub usługi. Są one związane bezpośrednio z procesem wytwarzania i mogą obejmować:

• surowce i materiały podstawowe – np. stal używana do produkcji samochodów, mąka w piekarni czy drewno w stolarni;
• robociznę bezpośrednią – wynagrodzenia pracowników (np. spawaczy, piekarzy czy szwaczek), którzy bezpośrednio uczestniczą w procesie produkcji;
• koszty maszyn i urządzeń – jeśli można je przypisać konkretnemu produktowi, np. zużycie narzędzi czy energii elektrycznej potrzebnej do wytworzenia danej partii produktów.

Koszty pośrednio produkcyjne

Koszty pośrednie produkcji to te, które trudno bezpośrednio powiązać z konkretnym produktem lub usługą, ale są niezbędne dla funkcjonowania zakładu. Zalicza się do nich np.:

• koszty utrzymania infrastruktury – np. czynsz za halę produkcyjną, opłaty za prąd, wodę czy ogrzewanie;
• wynagrodzenia kadry kierowniczej i pomocniczej – np. pensje brygadzistów, specjalistów od utrzymania ruchu czy pracowników magazynowych;
• amortyzację maszyn i urządzeń – koszty związane ze stopniowym zużyciem sprzętu produkcyjnego;
• koszty administracyjne – np. prowadzenia działu księgowości, logistyki czy zarządzania.

Podział na koszty bezpośrednie i pośrednie jest nie tylko praktyczny, ale również niezbędny w analizie kosztów przedsiębiorstwa. Dzięki temu możliwe jest precyzyjne ustalanie marży, ceny produktu czy opłacalności inwestycji.

Zmienne i stałe koszty produkcji w przedsiębiorstwie

Koszty produkcyjne można też podzielić na zmienne i stałe:

• Stałe koszty produkcji – pozostają takie same niezależnie od wielkości produkcji, np. opłaty za wynajem hali produkcyjnej. Można je podzielić na koszty bezwzględnie stałe (które pozostają niezmienne) oraz koszty skokowo stałe (które mogą się np. zwiększać wraz z rozwojem firmy – np. koszty wynajmu większego magazynu czy zatrudnienia nowych pracowników).
• Zmienne koszty produkcji – rosną lub maleją w zależności od wielkości produkcji. Typowym przykładem kosztów zmiennych jest np. zużycie surowców czy energii.

Przy kalkulacji kosztów produkcyjnych należy brać pod uwagę zarówno te stałe, jak i zmienne, co może utrudniać dokonanie dokładnych obliczeń.

Koszty produkcyjne a inne wydatki – co nie jest kosztem produkcji?

Nie wszystko, co wydaje się związane z działalnością produkcyjną, można zaliczyć do kosztów produkcyjnych. Oto kilka przykładów wydatków, które są często mylone z kosztami produkcji:

• koszty marketingu i sprzedaży – reklama, promocja czy wynagrodzenia pracowników działu sprzedaży to koszty operacyjne, ale nie produkcyjne;
• koszty badań i rozwoju (R&D) – chociaż prace nad nowymi produktami mogą wpływać na przyszłą produkcję, same w sobie nie są zaliczane do kosztów produkcyjnych.
• koszty finansowe – odsetki od kredytów czy koszty związane z obsługą zobowiązań finansowych także należą do innej kategorii wydatków.

Zrozumienie tych różnic pozwala uniknąć błędów w analizie finansowej i lepiej zarządzać kosztami w przedsiębiorstwie.

Dokładna analiza kosztów produkcyjnych jest istotna z kilku powodów takich jak:

• optymalizacja procesów – znajomość struktury kosztów pozwala na identyfikację obszarów wymagających optymalizacji, np. redukcji zużycia surowców czy automatyzacji procesów;
• ustalanie cen produktów – koszty produkcji bezpośrednio wpływają na marżę i konkurencyjność firmy na rynku;
• planowanie budżetu – precyzyjne określenie kosztów pozwala uniknąć nieprzewidzianych wydatków i lepiej zaplanować rozwój działalności.

Nowoczesne technologie, takie jak systemy ERP, pomagają precyzyjnie kontrolować koszty produkcyjne – zarówno te bezpośrednie, jak i bezpośrednie, stałe i zmienne. Integrują bowiem dane z różnych działów i dają możliwość automatyzacji obliczeń. Ułatwia to skuteczne zarządzanie przedsiębiorstwem, redukcję niepotrzebnych kosztów i odpowiednie sterowanie polityką cenową.

Jeśli interesuje Cię wykorzystanie systemu ERP m.in. do kontrolowania kosztów produkcji w przedsiębiorstwie, koniecznie sprawdź naszą ofertę. Zapraszamy również do kontaktu, jeśli masz pytania!